Co zrobić, gdy osoba leżąca nie chce jeść?

Opieka nad osobą leżącą wiąże się z wieloma wyzwaniami. Brak apetytu, a nawet regularne odmawianie przyjmowania posiłków jest jednym z nich. Budzi niepokój, zmartwienia, frustracje – zwłaszcza gdy zauważamy, że senior z dnia na dzień je coraz mniej, a jego siły słabną. Kiedy osoba, którą się opiekujemy, odmawia jedzenia, zastanawiamy się – dlaczego? I, co ważniejsze, jak możemy jej pomóc? Czy niechęć do spożywania posiłków jest oznaką większego problemu? Co zrobić, gdy osoba leżąca nie chce jeść?

Dlaczego osoba leżąca nie chce jeść?

Odmowa spożywania posiłków przez osobę leżącą może mieć wiele przyczyn – zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Zrozumienie złożoności problemu to pierwszy krok do wprowadzenia skutecznej pomocy w życie podopiecznego. Za jednego z głównych winowajców zwykle uznaje się ogólny stan zdrowia seniora – dolegliwości bólowe (nie tylko w obrębie układu pokarmowego), choroby, przewlekły dyskomfort związany z przełykaniem czy też trawieniem. Zaparcia, refluks, wzdęcia, ale też bóle żuchwy, stawów czy nawet odleżyny, mogą skutecznie zniechęcić do spożywania posiłków.  Odczuwanie bólu podczas posiłków wywołuje automatyczne asocjacje – senior łączy jedzenie z dyskomfortem i pragnie za wszelką cenę go uniknąć. 

Znaczenie mają również choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, nowotwory czy niewydolność serca. Wpływają na metabolizm i zmniejszają apetyt. Z kolei leki na nadciśnienie tętnicze czy leki antyhistaminowe mogą powodować suchość w ustach i zaburzenia smaku, które również utrudniają jedzenie. Należy też pamiętać, iż u osób leżących, ograniczonych ruchowo, może rozwinąć się depresja. Utrata samodzielności, brak prowadzenia normalnego życia i poczucie izolacji mogą odbijać się na zdrowiu psychicznym. Jednym z objawów depresji jest właśnie utrata apetytu. Jedzenie przestaje być przyjemnością, co powinno być sygnałem dla opiekuna, by zadbać o samopoczucie seniora. 

Osoba leżąca nie chce jeść – konsekwencje niedożywienia

Niedożywienie jest nie tylko utratą masy ciała – to problem, który uderza w cały organizm. Brak regularnego przyswajania kalorii i składników mineralnych oraz witamin, powoduje osłabienie, utratę masy mięśniowej, zwiększając ryzyko pojawienia się odleżyn. Wpływa na układ odpornościowy, co u seniorów może spowodować zapalenie płuc czy inne poważne choroby, z którymi osłabione ciało nie będzie w stanie sobie poradzić. Dodatkowo proces regeneracji jest wolniejszy u niedożywionej osoby, co sprawia, że urazy goją się dłużej i mogą prowadzić do powikłań. Długotrwałe niedożywienie prowadzi do niewydolności – serca, nerek czy wątroby. To zaś stwarza bezpośrednie zagrożenie życia. Pamiętaj również, że niedożywienie ma wpływ na psychikę seniora. Dezorientacja, nasilenie objawów depresji, to również efekt niewystarczającej ilości składników odżywczych i mineralnych. Im gorszy stan osoby starszej, tym mniejsza ochota na jedzenie. To błędne koło, które zagraża zdrowiu, a nawet życiu.

Jak radzić sobie z tym, że osoba leżąca nie chce jeść?

Opiekując się seniorem, który odmawia jedzenia bądź wykazuje brak apetytu, musisz uzbroić się w cierpliwość. Jedną z najgorszych rzeczy, jakie możesz zrobić, jest wmuszanie posiłków w podopiecznego. Postaraj się znaleźć sposoby, by jedzenie stało się przyjemniejsze i nie generowało negatywnych skojarzeń.

• Zadbaj o przyjemną atmosferę – jedzenie powinno być przyjemnością, nie przymusem. Stwórz zatem takie warunki, które umożliwiają seniorowi cieszenie się posiłkami. Włącz jego ulubioną muzykę, podnieść go do wygodnej pozycji, przygotuj kolorowe, smaczne dania. Jeśli jest to możliwe, zjedzcie przy stole, nie w łóżku. Z naszego artykułu dowiesz się, jak podnieść osobę starszą, która ma problemy z poruszaniem się. 
• Zadbaj o lepsze samopoczucie seniora – pomyśl nie tylko o jedzeniu, ale również tym, co buduje samopoczucie Twojego podopiecznego. Może potrzebuje przyjemnej rozmowy przy posiłku? A może chce się przed nim umyć? To bardzo ważne, bo może sprawić, że jedzenie będzie kojarzyć mu się dużo lepiej. Koniecznie dowiedz się, jak umyć głowę osobie leżącej, by móc zadbać również o ten aspekt. To istotne zwłaszcza u seniorek.
• Dostosuj posiłki do seniora – czy Twój podopieczny ma problemy z przełykaniem? Gryzieniem? Ważne jest, by każdy posiłek był nie tylko pożywny, ładnie wyglądający, ale również prosty do zjedzenia. Koktajle, zupy, puree są dużo łatwiejsze do spożycia niż na przykład twarde mięso. 
• Podawaj posiłki częściej i mniej – podając trzy duże posiłki, możesz spodziewać się, że większość z nich zostanie nietknięta. Nie oznacza to wcale, że podopieczny się najada lub nie jest głodny w trakcie dnia. Dlatego lepiej podawać mu niewielkie posiłki co dwie godziny, wybierając łatwe do zjedzenia produkty, takie jak jogurty, koktajle, owoce, zupy. 
• Podnieś kaloryczność posiłków – niewielkie porcje mogą być bardziej odżywcze, jeśli dodasz do nich masło, oliwę, śmietanę czy inne źródła tłuszczu oraz białka. Kalorie budują masę ciała, a to jest konieczne, by zminimalizować ryzyko pojawienia się odleżyn. Dodatkowo większa kaloryczność, to po prostu więcej siły.
• Nawadniaj – czasem brak apetytu może mieć podłoże w odwodnieniu. Dbaj zatem o to, by podopieczny wypijał 1,5 do 2 litrów napojów dziennie. To może być woda, ale też napary ziołowe, soki czy kompoty. 

Co jeszcze możesz zrobić? Rozmawiaj, dbaj o dobrą atmosferę w domu i podczas posiłków. Staraj się, by jedzenie było kojarzone z przyjemnością. Uzupełniaj swoją wiedzę, wybierając kursy dla opiekunek osób starszych, by jak najlepiej komunikować się z seniorem i budować z nim przyjacielską relację. A jeśli problemy nadal się pojawiają, koniecznie skonsultuj się z lekarzem i dietetykiem. 

Problem niejedzenia u seniorów jest częsty, jednak z całą pewnością nie powinien być traktowany rutynowo. Warto podejść do niego w sposób indywidualny, by jak najlepiej zrozumieć swojego podopiecznego. Sprawdź aktualne zlecenia dla opiekunek w Niemczech, by pomóc seniorowi i wykorzystać swoją wiedzę w praktyce.