Depresja u osób starszych. Wszystko, co musisz wiedzieć

Według WHO depresja jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych trapiących współczesne społeczeństwo. Tylko w Polsce z jej powoduje cierpi około 1,2 mln osób. Dotyka każdego – bez względu na wiek, płeć czy status społeczny. Głośno mówi się o depresji u dzieci, młodzieży i osób dorosłych, tymczasem depresja starcza – choć tak bardzo powszechna – wciąż zdaje się pozostawać na drugim planie.

Depresja starcza – jak sobie z nią radzić?

Jak wskazują dane NFZ, świadczenia z rozpoznaniem głównym lub współistniejącym depresji, w 2023 roku miało udzielone 809 tys. pacjentów, a świadczenia najczęściej udzielano osobom w wieku 65-74 lata. Bardzo często jednak osoby powyżej 65. roku życia, które cierpią na depresję starczą, pozostają niezauważalne – bez względu na szerokość geograficzną, w której mieszkają. 

Tymczasem osoba chora potrzebuje wsparcia – bliskości i życzliwości. Cierpiącemu na depresję seniorowi trzeba okazać zainteresowanie. Rolą opiekuna jest zaangażowanie i stymulacja do działań, takich jak chociażby wysiłek intelektualny czy zwykła aktywność fizyczna. Obejrzenie filmu, wyjście na spacer, lektura interesującej książki, nauka nowej gry w karty – to tylko nieliczne przykłady działań, które pomogą choremu zapomnieć o dotychczasowych troskach. Niemniej opieka nad seniorem cierpiącym na depresję jest nie lada wyzwaniem. 

– Opiekunki zajmujące się pacjentami cierpiącymi na depresję nie mogą przejmować złych stanów emocjonalnych swoich Podopiecznych. Na wyjazd do osoby cierpiącej na tę chorobę należy zabrać dużo pozytywnej energii. Dużo satysfakcji dają sytuacje, kiedy widać, że Podopieczny przejmuje choć trochę tego dobrego nastroju – podsumowuje Pani Katarzyna, która od trzech lat opiekuje się chorymi seniorami.

Osoby, które chcą nieść pomoc, dotrzymywać towarzystwa i być wsparciem dla seniorów, mogą skorzystać z oferty kursów dla opiekunek osób starszych, by profesjonalnie przygotować się do tej roli. W tym pomóc może agencja opiekunek osób starszych MEDIPE, która nie tylko zapewnia kompleksowe przygotowanie, ale również gwarantuje uczciwe oferty pracy dla opiekunek w Niemczech, oferując przy tym także pełne wsparcie w organizacji całej podróży. 

Depresja u osób starszych – przyczyny

Depresja u seniorów może mieć różne podłoże. W tym przypadku jej przyczyny możemy podzielić na psychospołeczne i biologiczne. Zatem, jakie są najczęstsze czynniki psychologiczne, a gdzie upatrywać biologicznych predyspozycji do depresji? 

Wśród przyczyn psychospołecznych depresji u starszych ludzi wymienić możemy: 

• nieoczekiwana i nagła utrata bliskiej osoby, 
• ograniczona samodzielność i niesprawność fizyczna związana z uzależnieniem od drugiego człowieka, 
• zmiany w życiu związane z przeprowadzką czy pobytem w domu opieki,
• zmiany związane ze starzeniem się organizmu, 
• brak zajęć, bezczynność i poczucie społecznej izolacji.

Do przyczyn biologicznych depresji wieku starczego zaliczyć możemy: 

• choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, 
• rozwój przewlekłych chorób, takich jak cukrzyca, choroba nowotworowa czy problemy z tarczycą. 

Depresja u osób starszych – objawy

Depresja u osób starszych wygląda zupełnie inaczej niż ta, z którą borykają się osoby młode. W przypadku seniorów często bywa po prostu niezauważona i nierozpoznana. Zarówno sami pacjenci, jak i ich rodziny nie zdają sobie sprawy z istnienia depresji starczej, a jej objawy utożsamiają z różnymi chorobami somatycznymi. Jeszcze częściej objawy depresji u osób starszych mylone są z naturalnym spadkiem zdolności poznawczych i zanikiem sił fizycznych postępujących wraz z wiekiem. 

Zatem jakie objawy mogą świadczyć o depresji starczej? Jakie rozpoznać depresję u osób starszych i nie pomylić ją z przypadłościami typowymi dla seniorów?

Do typowych objawów depresji u osób starszych należą:

• zaburzenia nastroju – smutek, przygnębienie, niepokój, lęk,
• bezsenność lub zaburzenia rytmu snu,
• apatia, otępienie, brak zainteresowań,
• spowolnienie psychoruchowe – wolne poruszanie się, osowiałość, chroniczne zmęczenie,
• problemy z pamięcią i koncentracją – łatwo pomylić je z demencją starczą, tymczasem chory może mieć całkowicie sprawny umysł, a wymienione objawy mogą być jedynie skutkiem złej kondycji psychicznej,
• bóle różnego pochodzenia – często odczytuje się je jako symptomy rozwijających się chorób somatycznych, a mogą to być oznaki depresji przejawiające się w postaci fizycznego bólu,
• drażliwość, skłonność do narzekania, hipochondrii, za którymi może kryć się pragnienie kontaktu, domaganie się troski ze strony najbliższych.

Depresja to często reakcja na problemy, z którymi spotykają się osoby w podeszłym wieku. Ograniczenia związane z chorobami, niesprawność fizyczna, ból, a także samotność i poczucie zbliżającej się śmierci – to wszystko potęguje często pogorszenie samopoczucia seniora, prowadząc do depresji wieku starczego. Osoby starsze często czują się mniej atrakcyjne i nikomu niepotrzebne. 

Depresja u osób starszych – leczenie

Chorzy często izolują się od otoczenia, co sprzyja rozwojowi depresji. Dlatego tak istotne jest zauważenie problemu, postawienie odpowiedniej diagnozy i leczenie. A jak leczyć depresję starczą? Jak radzić sobie z depresją u osób starszych? Leczenie seniorów w przypadku stanów depresyjnych wymaga przede wszystkim obecności i kontaktu z drugim człowiekiem. Przygnębienie bardzo często wynika z samotności i poczucia nieprzydatności. 

Pamiętajmy, że aktywne włączanie osoby starszej do pełnienia obowiązków domowych aktywizuje seniora oraz poprawia jego nastrój. Sprawmy więc, aby czuł się on potrzebny w środowisku domowym. 

– Opiekunki pracujące z seniorami cierpiącymi na depresję muszą wykazać się kreatywnością w swoich działaniach, aby odpowiednio zmotywować swoich Podopiecznych – mówi Anna Pustelnik z firmy Medipe, zatrudniającej opiekunki osób starszych w Niemczech.

W leczeniu depresji seniorów niekiedy stosuje się także środki farmakologiczne, jednak to musi nastąpić tylko z wyraźnego zalecenia lekarza.