Agresja u osób starszych – co ją wywołuje i jak sobie z nią radzić?

Praca z osobami starszymi stawia przed opiekunkami wiele wyzwań. Jednym z nich może być agresja u seniora, która może przejawiać się nadpobudliwością, nerwowością czy niechęcią do współpracy. Nawet najbardziej życzliwa i cierpliwa opiekunka może mieć trudność z takim zachowaniem podopiecznego i szukać skutecznych metod jego niwelowania. Aby świadomie i racjonalnie reagować na agresję u osób starszych, trzeba poznać jej przyczyny. Ich zrozumienie pozwoli znaleźć wspólny język z seniorami oraz pomoże oddzielić emocje od faktów, co jest kluczowe w codziennej opiece. Czym naprawdę jest agresja u osób starszych?

Agresja u osób starszych – przyczyny

Agresja u seniora nie bierze się znikąd. Jest objawem, który powinien niepokoić. Często towarzyszy jej nerwowość, nadpobudliwość. Każdy z napastliwych objawów, jakie rozpoznajemy u podopiecznych, może mieć inne podłoże. O czym świadczą napady agresji? Alzheimer, depresja czy choroby demencyjne – to tylko niektóre ze schorzeń, z jakimi borykają się seniorzy, a jednocześnie tak mocno wpływające na narastającą u nich nerwowość i nadpobudliwość.

Prócz tych ściśle związanych z chorobą istnieją też inne podłoża nerwowych zachowań. Nierzadko agresja u osób starszych jest objawem lęku, frustracji, a także produktem ubocznym poczucia niepewności lub zagrożenia. Jesień życia to nie tylko czas spokoju i odpoczynku. Dla niektórych to okres braku niezależności spowodowany chorobą, wzrastającego lęku przed przemijaniem i śmiercią, a także poczucia bycia ciężarem dla najbliższych. Ciężarem, którym należy się teraz opiekować. Dla opiekunki osoby starszej bardzo ważnym momentem jest zrozumienie i zaakceptowanie, że często na agresywne obejście podopiecznego nakłada się jednocześnie kilka z wyżej wymienionych przyczyn.

Agresja u seniora może być objawem poważnej choroby

Z łatwością rozpoznasz, czym jest agresja u osób starszych. Przyczyny jednak nie są tak oczywiste. Najczęściej jest to wynik chorób neurodegeneracyjnych bądź też zaburzeń psychicznych. Alzheimer może objawiać się właśnie niekontrolowanymi reakcjami emocjonalnymi. Z biegiem czasu, gdy choroba postępuje, zachowania agresywne są jeszcze bardziej prawdopodobne. Zespoły otępienne również ograniczają zdolność radzenia sobie ze stresem, a to z kolei może prowadzić do impulsywnych zachowań. Depresja, choć nie kojarzy się z agresją, powoduje rozdrażnienie, lęk, a czasem może też objawiać się wybuchami agresji. Dlatego zawsze należy traktować agresję poważnie, próbując dotrzeć do przyczyn problemu. Wizyta u lekarza z pewnością nie zaszkodzi. Czym jeszcze może być spowodowana agresja u osób starszych? Przyczyny, jak wspomnieliśmy, mogą mieć też podłoże bólowe. Jeśli senior ciągle czuje się źle, jest zmęczony bólem, może manifestować to za pomocą agresji słownej. Niektóre leki psychotropowe również mogą dawać tego typu objawy, dlatego warto porozmawiać z lekarzem na temat ewentualnej zmiany leków bądź dawkowania.

Agresja u osób starszych – jak radzić sobie z problemem?

Trudni i nerwowi podopieczni wywołują w nas silne emocje, pochłaniają wiele naszej uwagi i energii, często też stawiają wymagania, którym nie zawsze możemy sprostać. Ich zachowanie potrafi wybić nas ze schematycznych, dotąd skutecznych metod postępowania. Jak sobie radzić, gdy senior podnosi na nas głos, manifestuje swoją niechęć czy nie chce z nami współpracować? Co robić, gdy podopieczny podnosi na ciebie ręce, próbuje cię bić bądź też udaje mu się to? Pamiętaj: z agresją u osoby starszej można sobie poradzić! Konieczne jest tylko Twoje rozpoznanie skali problemu oraz odpowiednie zachowanie.

Zacznij od szybkiego usunięcia niebezpiecznych przedmiotów z zasięgu ręki seniora. Noże, nożyczki, wszelkie ostre bądź ciężkie przedmioty powinny zostać odłożone na bok.
Zawsze uważnie i w skupieniu słuchaj podopiecznego, utrzymując jednocześnie ciepły i spokojny ton. Nie reaguj nieuprzejmie. Jedną z przyczyn agresji bądź wybuchów złości może być poczucie, że jest się bagatelizowanym. Nikt z nas nie chce się czuć gorszym, niesłuchanym, niezależnie od wieku.
Nie wdawaj się w kłótnie. To istotne zwłaszcza u osób z demencją, którzy bywają agresywni, gdy czegoś nie pamiętają bądź wydaje im się, że pamiętają. Idealnym przykładem jest oskarżanie opiekunki o kradzież. Nie zaprzeczaj, nie mów, że senior jest „niemądry”. Postaraj się zaproponować swoją pomoc w odnalezieniu przedmiotu i za pomocą pozytywnego języka zmienić temat bądź go złagodzić.
Nie uspokajaj nerwowego seniora. Pytaj tylko o fakty i zachęcaj do rozmowy poprzez używane pozytywnego języka. Pamiętaj jednak, by pozostać asertywną i stanowczą – nie pozwalaj, by agresja eskalowała.
Unikaj słów krytyki i oceny stanów emocjonalnych seniora. Nie próbuj umniejszać bądź oceniać, gdyż to może spotkać się z dużą niechęcią i niezrozumieniem, spowodować eskalację problemu. Staraj się reagować jak najmniej emocjonalnie. Początkowo będzie to trudne, jednak z czasem zauważysz postępy.

Obserwacja podopiecznego pozwoli nam w przyszłości rozpoznawać wahania jego nastrojów i wyprzedzać niekiedy impulsywne zachowania.

Agresja u osób starszych – leczenie

Jeśli nie radzimy sobie z agresywnym zachowaniem podopiecznego, warto skonsultować się z rodziną seniora i lekarzem. Leczenie agresji zawsze zależy od przyczyny zachowania. Może polegać również na:

zmianie leczenia farmakologicznego – jeśli agresja jest skutkiem ubocznym leków, lekarz może zalecić ich modyfikację,
terapii zajęciowej – pomaga seniorom w wyrażaniu emocji i redukcji stresu,
wsparciu psychologicznym – konsultacje mogą pomóc zarówno seniorowi, jak i Tobie,
zmianie otoczenia – stworzenie spokojnej atmosfery i unikanie bodźców wywołujących agresję,
farmakoterapia – w skrajnych przypadkach lekarz może zalecić leki uspokajające.

Jeśli agresja staje się zagrożeniem dla podopiecznego lub opiekunki, należy niezwłocznie poinformować o tym rodzinę seniora oraz specjalistę.

Opieka nad osobą starszą, zwłaszcza z problemami emocjonalnymi i zdrowotnymi, wymaga cierpliwości, empatii i odpowiedniego przygotowania. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę i umiejętności, sprawdź dostępne kursy dla opiekunek osób starszych. Jeśli szukasz legalnego zatrudnienia w opiece nad seniorami, koniecznie oferty, które przygotowała nasza agencja opiekunek osób starszych. Profesjonalne wsparcie i szkolenia pomogą Ci jeszcze lepiej wykonywać swoją pracę i zadbać o bezpieczeństwo zarówno swoje, jak i podopiecznych. Praca opiekunki w Niemczech może być dzięki temu dużo łatwiejsza.