Złośliwość starcza – pierwsze objawy agresywnej demencji starczej

Zmiany w zachowaniu seniorów zawsze są niepokojące. Kiedy jednak zauważamy, że osoby, które kiedyś były ciepłe i troskliwe, nagle stają się złośliwe i zgorzkniałe, trudno jest nam się z tym pogodzić. Często brak zrozumienia potęguje zachowanie seniora, a złośliwość starcza staje się coraz bardziej dokuczliwa dla otoczenia. Jak przerwać to błędne koło? Jak reagować na agresję i złośliwość?

Czym jest złośliwość starcza?

Złośliwość starcza nie jest po prostu „złym humorem”, choć taka opinia może pojawić się w rodzinie i wśród bliskich, którym trudno jest się pogodzić z myślą o pogarszającym się stanie zdrowia ukochanej osoby. To stan, który charakteryzuje się przede wszystkim wzmożoną irytacją, negatywnym nastawieniem seniora, ale również zachowaniami agresywnymi. Przede wszystkim jednak taka zmiana nastroju jest sygnałem dla rodziny i opiekuna, że dzieje się coś niepokojącego. Może to być objaw poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak demencja starcza. Agresywna osoba często po prostu nie wie, co się z nią dzieje. Jest zdezorientowana, a agresja starcza to jedna z częstych reakcji na ten stan rzeczy. Złośliwość może być też objawem przewlekłego bólu lub depresji, dlatego nie bagatelizuj objawów i poszukaj pomocy.

Pierwsze objawy złośliwości starczej

Rozpoznanie złośliwości starczej może być kluczowe w radzeniu sobie z problemem seniora, jakim jest agresywna demencja starcza, a także odpowiednim dobraniu opieki potrzebnej dla zapewnienia mu komfortu i poczucia bezpieczeństwa. Jakie objawy powinny zwrócić Twoją uwagę?

• Złośliwość niepodobna do charakteru seniora – jeśli osoba nagle staje się opryskliwa, złośliwa, to zachowanie powinno zapalić czerwoną lampkę. Pamiętaj, że niektórzy seniorzy po prostu bywają złośliwi, gdyż… taki mają charakter. Z wiekiem trudno jest się pozbyć tego, co towarzyszyło nam przez całe życie. Jeśli jednak zachowanie jest niecodzienne i niezgodne z charakterem, zmiana powinna zaniepokoić.
• Nagłe zmiany nastroju – u osób starszych zauważyć można gwałtowne zmiany nastroju, które sugerują niestabilność emocjonalną. Od złości i gniewu do radości w kilka chwil – to z całą pewnością powinno Cię zastanowić.
• Wzmożona drażliwość – jeśli nawet z pozoru drobne sytuacje wywołują bardzo burzliwą, nadmierną reakcję emocjonalną, możemy zastanowić się, jaki jest tego powód. Nie musi on sugerować demencji, jednak drażliwość jest jednym z jej objawów. 
• Krzyk i przeklinanie – agresja starcza bywa nie tylko związana z biciem czy szarpaniem. Często objawia się najpierw krzykiem. Podnoszenie głosu, a także korzystanie z wulgaryzmów, to objaw bardzo charakterystyczny dla demencji starczej. Ze względu na uszkodzenia konkretnych obszarów w mózgu senior nie widzi innego sposobu na komunikowanie swoich potrzeb. Dlatego tak ważne jest, by opieka nad osobą z demencją nie była sprawowana przez kogoś przypadkowego, ale przez wykwalifikowaną opiekunkę.

Oprócz powyższych sygnałów warto zwrócić uwagę także na inne objawy, takie jak problemy z orientacją w czasie i przestrzeni, trudności z rozpoznawaniem rzeczy i osób, a także utrata umiejętności uczenia się. Demencja starcza agresywna to wiele zmian, które mogą zdawać się banalne. Razem jednak przedstawiają bardzo niepokojący obraz.

Złośliwość starcza – jak sobie z nią radzić?

Pierwszym krokiem zawsze powinna być konsultacja z lekarzem. Zmiana w zachowaniu osoby starszej jest sygnałem, który świadczy o jakiejś chorobie – niekoniecznie jednak musi to być demencja. Może wiązać się z przewlekłym bólem, zmianami hormonalnymi bądź depresją czy nawet lękiem przed śmiercią. Trudności w komunikacji sprawiają, że senior nie jest w stanie opowiedzieć o swojej chorobie. Zamiast tego zmienia się nie do poznania.

Agresja starcza jest ogromnym problemem dla każdego w otoczeniu seniora, który staje się zupełnie inną osobą. Jednak niezwykle istotne jest, by okazać mu jak najwięcej zrozumienia, ciepła. To wydaje się trudne, zwłaszcza w emocjach. Dlatego spróbuj pamiętać o tym, że senior nie jest sobą. Nie zachowuje się tak ze względu na Ciebie, ale z powodu zmian w mózgu bądź depresji. Tak naprawdę krzyk, bicie, szarpanie, to wołanie o pomoc. Musisz więc wiedzieć, jak reagować, ale także jak minimalizować ewentualne wybuchy. 

Staraj się spełniać wszystkie potrzeby seniora, zanim jeszcze je zakomunikuje. Chodzi nie tylko o potrzeby fizyczne, ale również emocjonalne. Pamiętaj, że agresja bywa też reakcją na lęk, ciągłe zmartwienie. Dlatego spędzaj czas z seniorem, zapewniaj mu poczucie zrozumienia i troskę. 

Unikaj traktowania z góry, ciągłego przepytywania o osoby, które pojawiają się w domu. To może wywoływać stres spowodowany poczuciem wstydu. Nie pytaj więc „a kto to przyszedł?” tylko powiedz spokojnie „spójrz, odwiedziła Cię dzisiaj Ewa, Twoja córka”. To zapewnia seniorowi jasność sytuacji, do której łatwiej się zaadaptować.

Ograniczaj do minimum czynniki wywołujące stres. Zrezygnuj z hałasu telewizora na rzecz spokojnej muzyki w tle. Nie zapraszaj kilku osób na raz, gdyż one również mogą generować hałas, a także po prostu zbyt wiele bodźców. Zwłaszcza dla osób z demencją jest to stresujące. 

Jeśli widzisz, że senior zaczyna się denerwować, zachowaj spokój. Nie krzycz, nie gestykuluj żywiołowo. Możesz nawet obniżyć głos, by był jeszcze spokojniejszy. Przede wszystkim jednak unikaj obwiniania czy kłócenia się o to, kto ma rację. Czasem lepiej jest przyznać się do błędu, którego nie popełniliśmy, niż eskalować konflikt. Gdy czujesz, że nie dajesz już rady, możesz wyjść z pokoju. Upewnij się jednak, że w pobliżu nie ma niczego, co mogłoby okazać się niebezpieczne dla seniora.

Jako agencja opiekunek w Niemczech staramy się ciągle podkreślać, że senior potrzebuje troski, ciepła i zrozumienia. Wiemy jednak też, że dla rodziny i bliskich nie jest to proste zadanie. Dlatego praca w opiece w Niemczech jest nadal tak popularna – opiekunki są niezwykle potrzebne w szybko starzejących się krajach, by wspierać rodzinę swoim profesjonalizmem.